पित्ताशय म्हणजे गॉलब्लॅडर हे आपल्या पचनसंस्थेचा महत्त्वाचा भाग आहे. यात पित्तरस (Bile juice) साठवला जातो, जो अन्न पचवण्यासाठी उपयोगी पडतो.
मात्र चुकीचा आहार, लठ्ठपणा आणि अनियमित जीवनशैलीमुळे कधी कधी पित्ताशयात कोलेस्टेरॉल, कॅल्शियम किंवा इतर घटक साचतात आणि त्यापासून लहान–लहान खडे तयार होतात. यालाच पित्ताशयातील खडे किंवा Gallstones म्हटले जाते.
सुरुवातीला ही समस्या अपचन, ढेकर, पोटात जडपणा किंवा सौम्य वेदना यांसारखी लक्षणे देते, पण वेळेत उपचार न घेतल्यास ती गंभीर होऊ शकते. विशेष म्हणजे ही समस्या स्त्रियांमध्ये पुरुषांच्या तुलनेत जास्त प्रमाणात दिसून येते.
आपल्या पचनसंस्थेत पित्ताशय (Gallbladder) ही एक महत्त्वाची पिशवी असते, ज्यामध्ये पित्तरस (Bile juice) साठवला जातो.
मात्र, चुकीच्या आहार-जीवनशैलीमुळे यात कोलेस्टेरॉल, कॅल्शियम किंवा इतर घटक जास्त प्रमाणात साचू लागतात. त्यामुळे लहान-लहान कठीण गुठळ्या तयार होतात.
यालाच सामान्य भाषेत पित्ताशयातील खडे (Gallstones) म्हटले जाते. ही समस्या स्त्रियांमध्ये पुरुषांच्या तुलनेत जास्त प्रमाणात आढळते.
सुरुवातीला ही समस्या अपचन, पोटात जडपणा व सौम्य वेदना निर्माण करते; परंतु योग्य वेळी उपचार न झाल्यास गंभीर त्रास देऊ शकते.
चला तर मग जाणून घेऊया तज्ज्ञांच्या मते पित्ताशयातील खडे झाल्यास कोणते उपाय करावेत आणि सुरुवातीला घरगुती पद्धतींनी हे कसे नियंत्रणात आणता येईल.
कैलाश हॉस्पिटल, सेक्टर 71, नोएडा येथील आहारतज्ज्ञ वंदना राजपूत यांच्या मते, पित्ताशयातील खडे ही गंभीर समस्या आहे.
मात्र, सुरुवातीच्या टप्प्यात योग्य आहार आणि काही घरगुती उपाय केल्यास त्यावर बराचसा ताबा मिळवता येतो. विशेषतः आहारावर लक्ष दिल्यास खडे वाढणे थांबू शकते किंवा ते विरघळून निघूनही जाऊ शकतात.
काय खावे?
फायबरयुक्त आहार – फायबर पचन सुधारते आणि पित्ताशयावरील ताण कमी करते. यासाठी सफरचंद, पेरू, ओट्स, संपूर्ण धान्य आहारात घ्यावे.
हिरव्या पालेभाज्या – पालक, मेथी, सरसोची भाजी यामध्ये अँटिऑक्सिडंट्स असतात, जे पित्ताशयाचे आरोग्य सुधारतात.
नारळपाणी व लिंबाचा रस – हे दोन्ही शरीर डिटॉक्स करण्यात मदत करतात आणि खडे होण्याचा धोका कमी करतात.
हळद – हळद सूज कमी करण्यास मदत करते व लिव्हर–पित्ताशयाचे आरोग्य सुधारते.
ओमेगा-3 व व्हिटॅमिन D – यासाठी अक्रोड, जवसाचे बी खावे.
तेलकट, तळलेले व अतिमसालेदार पदार्थ
रेड मीट, प्रोसेस्ड फूड, पॅक्ड स्नॅक्स
मलई, लोणी, क्रीम यांसारख्या जड फॅटयुक्त पदार्थ
मैदा, पांढरा भात, साखर
घरगुती उपाय Home-made treatment
गुणगुणत्या पाण्यात लिंबाचा रस – सकाळी रिकाम्या पोटी घेतल्यास खडे तुकडे होण्यास मदत होऊ शकते.
सफरचंद सिरका – पाण्यात मिसळून प्यायल्यास पित्ताशय स्वच्छ होतो व वेदना कमी होतात.
पुदिन्याचा चहा – पचन सुधारतो, जे या स्थितीत महत्त्वाचे आहे.
त्रिफळा चूर्ण – दिवसातून 1-2 वेळा घेतल्यास लिव्हर व पचनसंस्था डिटॉक्स होतात.
हलकीफुलकी योगासनं व व्यायाम करावेत.
वजन नियंत्रणात ठेवावे, कारण लठ्ठपणा हा पित्ताशयातील खड्यांचा मोठा कारणीभूत घटक आहे.
पुरेसे पाणी प्यावे, शरीर सतत डिटॉक्स होत राहते.
सुरुवातीच्या टप्प्यात योग्य आहार आणि घरगुती उपायांनी पित्ताशयातील खडे नियंत्रित करता येतात. मात्र, खूप मोठे खडे असल्यास किंवा वेदना तीव्र झाल्यास तात्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यावश्यक आहे.
अस्वीकरण: वरील माहिती सामान्य मार्गदर्शनासाठी आहे. हे वैद्यकीय सल्ल्याचा पर्याय नाही. अधिक माहितीसाठी नेहमी तज्ज्ञ किंवा आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
पित्ताशयातील खडे (Gallbladder Stones) – महत्त्वाचे संदेश
चुकीचा आहार, लठ्ठपणा आणि जीवनशैलीमुळे गॉलब्लॅडरमध्ये खडे होऊ शकतात.
सुरुवातीला लक्षणे – अपचन, जडपणा, सौम्य वेदना. दुर्लक्ष केल्यास गंभीर त्रास होऊ शकतो.
काय खावे? – फायबरयुक्त आहार (सफरचंद, पेरू, ओट्स), पालेभाज्या, नारळपाणी, लिंबाचा रस, हळद, अक्रोड-जवस (ओमेगा-3).
काय टाळावे? – तळलेले व मसालेदार पदार्थ, रेड मीट, प्रोसेस्ड फूड, मलई-लोणी, मैदा, साखर, पांढरा भात.
घरगुती उपाय – गुणगुणत्या पाण्यात लिंबाचा रस, सफरचंद सिरका, पुदिन्याचा चहा, त्रिफळा चूर्ण.
जीवनशैली बदल – हलका व्यायाम/योग, वजन नियंत्रणात ठेवणे, पुरेसे पाणी पिणे, वेळोवेळी तपासणी.
महत्त्वाचे – सुरुवातीला घरगुती उपाय उपयुक्त, पण खूप वेदना किंवा मोठे खडे असल्यास तात्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
पित्ताशयातील खडे का होतात?
चुकीचा आहार, लठ्ठपणा, जास्त कोलेस्टेरॉल आणि कमी फायबरयुक्त आहारामुळे खडे होतात.
खडे झाल्याची सुरुवातीची लक्षणे कोणती?
अपचन, जडपणा, ढेकर, सौम्य पोटदुखी ही सुरुवातीची लक्षणे असू शकतात.
घरी कोणते उपाय करू शकतो?
गुणगुणत्या पाण्यात लिंबाचा रस, सफरचंद सिरका, पुदिन्याचा चहा आणि त्रिफळा चूर्ण फायदेशीर ठरू शकतात.
आहारात काय खावे?
सफरचंद, पेरू, ओट्स, पालक, मेथी, नारळपाणी, हळद, अक्रोड, जवस यांसारखे पदार्थ.
काय टाळावे?
तळलेले, मसालेदार, रेड मीट, प्रोसेस्ड फूड, लोणी-मलई, क्रीम, मैदा, साखर आणि पांढरा भात.
हळद उपयुक्त आहे का?
होय, हळद सूज कमी करते आणि पित्ताशयाचे आरोग्य सुधारते.
नारळपाणी आणि लिंबाचा रस मदत करतात का?
होय, हे शरीर डिटॉक्स करून खडे होण्याचा धोका कमी करतात.
लठ्ठपणाचा खड्यांशी संबंध आहे का?
होय, लठ्ठपणामुळे पित्ताशयातील खडे होण्याची शक्यता जास्त असते.
व्यायामाचा फायदा होतो का?
होय, हलका व्यायाम आणि योग केल्याने पचन सुधारते आणि वजन नियंत्रित राहते.
डॉक्टरांकडे कधी जावे?
जास्त वेदना, उलटी, ताप किंवा खडे मोठे झाल्यास तात्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
फार्मर कप' द्वारे १५ हजार शेतकरी उत्पादक गट तयार करण्याचे उद्दीष्ट Source Google imeage राज्यातील…
Source Google imeage LIC, बँक की पोस्ट ऑफिस – कुठे कराल गुंतवणूक आणि जास्त परतावा…
Sim card Froud Google imeage eSIM ठगी: भारत सरकार ने मोबाइल यूज़र्स को अलर्ट कियाभारत…
Source Google imeage मोदी चीन दौरा : तियानजिन में एससीओ शिखर सम्मेलन में पीएम मोदी…
Google imeage नई दिल्ली : प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी शंघाई कोऑपरेशन ऑर्गनाइजेशन (SCO) शिखर सम्मेलन में…
‘प्रतिभा सेतु’ पोर्टल : UPSC उमेदवारांसाठी नवी संधीभारतातील UPSC (Union Public Service Commission) ची सिव्हिल…